Sosyal sürdürülebilirlik, hem günümüzde hem de gelecekte sağlıklı ve yaşanabilir bir toplum inşa edebilme yeteneğini ifade eder.  

Sosyal sürdürülebilirliğin odak noktası insan ve toplumdur. Sürdürülebilir kalkınmanın çevresel ve ekonomik boyutu ile yakından ilişkilidir. Geleceğe güvenle bakmanın sosyal kriterleri, sosyal sürdürülebilirlik boyutu kapsamına girmektedir.

İnsanların ihtiyaçlarının karşılanabildiği toplulukların eşitlik, çeşitlilik ve yaşam kalitesi gibi kriterler doğrultusunda gelişmesi sosyal sürdürülebilirliğin temelini oluşturur.

Sosyal sürdürülebilirlik nedir, hangi kriterleri kapsar ve iş dünyasında sosyal sürdürülebilirlik nedir gibi soruların cevabı için bu yazımızı okuyabilirsiniz.

Sosyal Sürdürülebilirlik Nedir?

Sosyal sürdürülebilirlik, insanların ihtiyaçlarını temel alan bir yaklaşımla geleceğe uzanan sağlıklı toplulukların oluşturulması anlamına gelmektedir. Sosyal olarak sürdürülebilir bir toplum, olası toplumsal problemlere karşı yeterli esneklikle günümüzde ve gelecekte toplumsal mutluluğun sağlandığı bir toplumdur.

Sosyal sürdürülebilirlik, sürdürülebilir kalkınmanın sosyal boyutunu oluşturmaktadır. Sürdürülebilir kalkınma, ilk kez Brundtland Raporu’nda: “Bugünün gereksinimlerini, gelecek kuşakların gereksinimlerini karşılama yeteneğinden ödün vermeden karşılayan kalkınma” olarak tanımlanmıştır.

Sosyal olarak sürdürülebilir toplumlar inşa edebilmek için toplumsal bütünlük sağlanması gerekmektedir. Toplumsal bütünlük veya uyum, geleceğe yönelik ortak hedeflerin insan odaklı şekilde geliştirilmesi ile mümkün olmaktadır.

İnsanı merkeze alan sosyal bir iyileşmenin hak ve özgürlükler, fırsat eşitliği ve yaşam kalitesi gibi değerleri kapsaması gerekmektedir.

Sosyal sürdürülebilirlik, çevresel ve ekonomik boyutlarla yakından ilişkilidir ve bağımsız olarak düşünülmesi sürdürülebilir kalkınmayı zedelemektedir.

Sürdürülebilirliğin diğer boyutları:

• Çevresel Boyut: Doğal kaynakların kullanımı ve çevresel etkinin yönetilmesi ile ilgilidir.
• Ekonomik Boyut: Ekonomik büyüme ve üretim faaliyetleri ile ilgilidir.

Sosyal Sürdürülebilirlik Hangi Kriterleri Kapsar?

Sosyal sürdürülebilirlik;

• Eşitlik,
• Çeşitlilik,
• Sosyal bütünlük,
• Yaşam kalitesi ve
• Demokrasi ve yönetişim

gibi kriterleri içermektedir.

Bu kriterler, sosyal sürdürülebilirliğin kapsadığı alanları göstermektedir. Toplumsal yapının bu kriterler çerçevesinde güçlendirilmesi, geleceğe uzanan sosyal değerlerin inşa edilmesi sağlanmaktadır.

Sürdürülebilirliğin sosyal boyutu, uluslararası alanda da gittikçe daha fazla öne çıkmaktadır.

Örneğin, Birleşmiş Milletler tarafından hazırlanan Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları içerisinde eğitim, toplumsal cinsiyet eşitliği ve eşitlik gibi birçok sosyal konu vardır. Bu amaçlar, sürdürülebilir kalkınmayı sağlama ve sosyal boyutta geleceği güvence altına almak için geliştirilmiştir.

Sosyal sürdürülebilirliğin kriterleri ve kapsadığı alanlar:

• Eşitlik

Eşitlik kriteri, toplumsal eşitsizliklerin azaltılmasını ifade eder. Bu kriter sayesinde, toplumsal olarak adil ve tarafsız uygulamalar benimsenebilir ve kolayca yaygınlaştırılabilir.

Eşitsizliklerin azaltılması aynı zamanda bireylerin hayatları üzerindeki kontrolünün artırması anlamına gelmektedir. Eşitliğin sağlanması, adil bir yaklaşımla ayrımcılığın azaltılması ve tarafsızlığın sağlanması ile mümkün olmaktadır.

• Çeşitlilik

Çeşitlilik kriteri veya ilkesi, farklı ihtiyaçları belirlemek ve bu ihtiyaçları en iyi şekilde gidermek ile ilgilidir. Farklılaşan ihtiyaçlara yönelik adımlar atılması için en etkili ve isabetli adımların atılması gerekmektedir.

Kültürel ve etnik farklılıklar, farklı görüşlerin ortaya çıkmasına sebep olarak yeni değer üretmeye katkıda bulunmaktadır. Farklılaşmadan doğan çeşitlilik, yeni bakış açıları kazanmaya yardımcı olmaktadır.

• Sosyal Bütünlük

Sosyal bütünlük veya sosyal uyum, toplumun her kesiminin toplumsal katılımı sağlayabilmesini ifade eder. Farklı yapı ve grupların sosyalleşmesi toplumsal uyumun sağlanması anlamanı gelmektedir.

Sosyal bütünlüğü sağlanmış toplumlarda bireyler, daha geniş bir yapıya aidiyet hissederler. Bireyler arasında ve toplum içerisinde uyumu sağlayan ilişkilerin geliştirilmesi ile sosyal uyum sağlanabilir.

• Yaşam Kalitesi

Sosyal sürdürülebilirliğin yaşam kalitesi kriteri, hayat standartlarını etkileyen birçok alanı kapsar. Örneğin; temel ihtiyaçları karşılayabilme, eğitime erişim ve sağlık imkanları yaşam kalitesini belirleyen konulardır.

Sağlıklı ve temiz bir geleceğe uzanan sosyal yapıların yaşam kalitesi bakımından gelişmiş olması gerekmektedir.

• Demokrasi ve Yönetişim

Sosyal sürdürülebilirliğin son kriteri yönetim süreçleri ile ilgilidir. Demokrasi ve yönetişim ilkesine göre, paydaşlar karar alma süreçlerine etkili bir şekilde katılabilmeli. Ayrıca, kaynakların amaçlarına uygun bir şekilde yönetilmesi gerekmektedir.

Yönetim süreçlerinin sürdürülebilir bir şekilde planlanması uzun vadede başarılı sonuçlar elde edilmesini sağlar.

İş Dünyasında Sosyal Sürdürülebilirlik

İş dünyasında sosyal etkilerin belirlenmesi ve yönetilmesi sosyal sürdürülebilirlik kapsamında değerlendirilmektedir. Bu durum, kurumsal sosyal sürdürülebilirlik olarak da tanımlanmaktadır.

Kurumsal sürdürülebilirliğin 3 boyutundan biri olan sosyal sürdürülebilirlik, firmaların geleceğe yönelik planları arasında önemli bir yere sahiptir. Faaliyetleri ile toplumu olumlu etkileyen ve sosyal bir değer yaratan firmalar, birçok alanda riskleri azaltmaktadır.

Sosyal sürdürülebilirliğe katkıda bulunmanın kurumsal faydaları aşağıda listelenmiştir:

• Marka değerini artırmak.
• Riskleri yönetmek.
• Şatışları artırmak.
• Yetenekli çalışanları çekmek.
• Müşteri sadakatini artırmak.
• Ürün ve servislerde inovasyon yapmak.
• Yeni yatırım fırsatları keşfetmek.

Firmalar, sürdürülebilirlik hedefleri kapsamında sosyal alandaki ilgili parametreleri de takip etmektedir. Bu parametreler arasında ISO 26000 ve GRI Raporlama metrikleri içerisinde yer alan konular yer almaktadır.

Örneğin, GRI sürdürülebilirlik raporlamalarında yer alan sosyal alandaki başlıklar Sosyal (GRI 400) serisindeki standartlar olarak aşağıda listelenmiştir:

• 401 – İstihdam
• 402 – Çalışan / yönetim ilişkisi

• 403 – İş sağlığı ve güvenliği
• 404 – Eğitim
• 405 – Çeşitlilik ve fırsat eşitliği
• 406 – Ayrımcılık yapmama
• 407 – Sendikalara ve toplu iş sözleşmesine katılım özgürlüğü

• 408 – Çocuk işçiliği
• 409 – Zorla işçi çalıştırma
• 410 – Güvenlik uygulamaları
• 411 – Yerel halkın hakları
• 412 – İnsan hakları değerlendirmeleri

• 413 – Yerel topluluklar
• 414 – Tedarikçi sosyal değerlendirmesi
• 415 – Kamu politikaları
• 416 – Müşteri sağlığı emniyeti
• 417 – Pazarlama ve etiketleme

• 418 – Müşteri gizliliği

Kurumsal sürdürülebilirlik raporlamaları hazırlayan firmalar, çeşitli standartlar kapsamında sosyal alandaki etkilerini göstermektedirler.

Sosyal sürdürülebilirlik alanındaki performans, ESG (Çevresel – Sosyal – Yönetişim) kriterleri açısından firmaların performansını artırmaktadır.

Sosyal sürdürülebilirlik alanı ile yakından ilgili olan paydaşlar, iç ve dış olarak 2’ye ayrılmaktadır. İç ve dış olmak üzere tüm paydaşları etkileyen sosyal süreçlerden bahsedelim:

İç Paydaşlar

Çalışanlar ve tedarik zinciri kapsamındaki sosyal etkiler, iç paydaşlar ile ilgili kısımdır. İç paydaşları yakından ilgilendiren sosyal sürdürülebilirlik konuları aşağıdaki gibidir:

• Çalışan hakları,
• Sağlık ve güvenlik ile ilgili eylemler,

• Eşitlik, çeşitlilik ve kapsayıcılık,
• Adil çalışma koşulları.

Bu başlıklar çerçevesinde gerçekleştirilen iyileştirmeler, kurumsal sosyal sürdürülebilirlik alanında başarılı olunduğunu gösterir.

Dış Paydaşlar

Dış paydaşlar, firmaların faaliyetlerinden etkilenen sosyal çevreyi ifade eder. Firmaların doğrudan ve dolaylı olarak etkilediği toplum ve topluluklar bu kapsama girmektedir.

Firmalar, faaliyetleri sonucu ortaya çıkan etkiyi yöneterek marka itibarını artırmaya çalışmaktadır. Yer aldıkları toplumların bir parçası olarak geleceğe uzanan markalar, uzun vadeli ticari hedeflerine ulaşmaktadır.